O venres, 18 de outubro a Fundación Laxeiro inaugura a exposición que compón a terceira entrega do ciclo Entre mares que, en colaboración con Collblanc, espai d’art de Castelló, leva, por terceiro ano consecutivo, posibilitando o intercambio de artistas de Galicia que mostran o seu traballo na Comunidade Valenciana, no espazo Collblanc, e artistas valencianos que mostran o seu traballo na Fundación Laxeiro. Se pode ver unha pequena reportaxe sobre a exposición no Zigzag diario da TVG. do 27 de novembro, minuto 08:40
Nesta terceira edición, a exposición que se poderá ver na Fundación Laxeiro tráenos a Vigo o proxecto titulado Traballos verticais do artista nado en Galicia e afincado en Valencia Juan Ortí (A Coruña, 1974).
O PROXECTO
Traballos verticais é a materialización dun traballo de investigación que levou a Juan Ortí a unha síntese na concepción formal da súa escultura. Composta por sete pezas de cerámica branca, realizadas coa técnica do modelado en torno, Traballos verticais parte das formas arquitectónicas industriais, como os silos de almacenamento de cereal e fariñas (dos que en Vigo temos un magnífico exemplo no edificio da panificadora) para realizar un proceso de eliminación daqueles elementos superfluos, e descubrir a forma esencial desas estruturas que, desde finais do século XIX, foron un elemento identificativo do territorio en extensas zonas da xeografía española, símbolo dun modelo produtivo e económico, á vez que iconas conformadorAs da paisaxe.
Partindo da arquitectura, Juan Ortí ocúpase de problemas inherentes á problemática formal da escultura e a súa relación volumétrica co espazo. Conceptos que podemos resumir en pares de opostos como: vertical/horizontal; interior/exterior; aberto/pechado; ou monocromo/policromo, son abordados neste traballo desde unha concepción esencialista que elimina todo ornamento e que, inevitablemente, nos remite a autores seminais da modernidade como o arquitecto Adolf Loos, quen no seu soado texto titulado Ornamento e delito (1908) fai todo un manifesto da súa concepción arquitectónica e inaugura un período no que a idea de función será o elemento que rexe, case exclusivamente, as súas creacións arquitectónicas. Edificios como o Café Museum (1899) ou a Casa Steiner (1910), ambas as en Viena, ilustran esta concepción discursiva que sería determinante no desenvolvemento da arquitectura durante todo o século XX.
Juan Ortí propón así unha obra desposuída de toda anécdota (ornamento) para centrarse nunha morfoloxía do esencial que, neste caso, resolve con elementos modulares en forma de cilindros e prismas rectangulares, cuxas relacións entre si e co espazo, unhas veces neutralizan e outras, acentúan diversas tensións que achan na verticalidade o seu punto de equilibrio.
Son pezas pechadas que, pola súa reminiscencia arquitectónica prometen un espazo interior que, con todo é negado ao espectador, como o é tamén nas arquitecturas industriais das que falabamos máis arriba, cando nos desprazamos polo territorio e divisamos esas edificacións como esculturas monumentais integradas na paisaxe.
A cor branca acentúa esa austeridade formal, símbolo para Adolf Loos dunha madurez cultural que o autor austríaco opón ao ornamento, un recurso definitorio, segundo el, de culturas pouco evolucionadas que atopan no accesorio respostas aos interrogantes que non poden resolver mediante a vía da razón.
Existe na obra de Juan Ortí unha evidente reminiscencia do mundo platónico, ao traer ao mundo da experiencia física, as formas abstractas perfectas que, para Platón eran formas ideais ás que, con máis ou menos fortuna, aproximábanse as formas do mundo real.
Juan Ortí leva esta idea á confrontación co racionalismo e a funcionalidade, introducindo un interesante debate entre o real e o ideal. A cor branca inmaculada que utiliza, acentúa esa idealización das formas que, con todo, contrasta coa textura do material utilizado, o barro, ancorando así a cada peza no mundo real.
O resultado final de todas estas reflexións é unha escultura aparentemente fría e silenciosa que desprende, con todo, unha nada despreciable potencia expresiva, mediante a utilización dunha linguaxe plástica contida, parco e sólida, na que cada elemento é imprescindible para a comprensión da totalidade de cada unha das súas esculturas.
O ARTISTA
Fillo da pintora galega Ana García Pan (A Coruña, 1951) e do escultor valenciano Vicente Ortí (Torrent, 1947), Juan Ortí creceu moi familiarizado coa creación artística, unha contorna que, de tan natural para el, nun principio non considerou como o seu camiño a seguir.
Comezou estudos de Deseño Industrial e foi aí, onde, despois de coñecer a Enric Mestre (Alboraia, Valencia, 1936), expúxose a arte como o ámbito do seu desenvolvemento profesional. Abandona os seus estudos de deseño industrial e comeza a estudar cerámica artística ás ordes do mestre recentemente descuberto.
Enric Mestre é unha figura esencial na cerámica contemporánea española que goza ademais, de gran prestixio internacional. Para Juan Ortí foi, por tanto, toda unha revelación coñecer ao mestre e poder traballar ao seu lado, primeiro como alumno e logo, como axudante. Actualmente segue colaborando con el e o propio Ortí recoñece que tecnicamente aprendeu todo del e esteticamente, todo o seu traballo arrinca do seu concepto de forma.
O interese pola arquitectura irrompe na obra de Juan Ortí como unha curiosidade natural cara a unha manifestación que aúna o funcional e o estético e que é levada a cabo, ao longo da historia, non só por arquitectos profesionais, senón tamén por diferentes colectivos, como campesiños, gandeiros e artesáns que, a partir da necesidade de acubillo, desenvolveron un saber milenario que para Ortí ofrece moita información acerca da historia universal da cultura e expón unha das constantes na súa obra: a relación entre o necesario e o gratuíto ou, dito doutro xeito, o proceso de construción de discursos estéticos a partir de necesidades utilitarias.
CICLO ENTRE MARES
Nado, como diciamos, da colaboración entre a Fundación Laxeiro e Collblanc, espai d’art, este programa de intercambio entre o Océano Atlántico e o Mar Mediterráneo, busca visibilizar o traballo de artistas máis aló do seu ámbito xeográfico cotián e confrontar dous cosmoloxías que, xa os artistas e intelectuais da nosa Vangarda histórica (Laxeiro, Seoane, Maside, Colmeiro, Dieste…) contrapuñan, identificando a inmensidade da Mar Océana co mundo da escuridade e a ausencia de límites, é dicir, co descoñecido, o irracional, o paixonal, o excesivo e o máxico, e identificando o mediterráneo, cos seus límites perfectamente coñecidos, co mundo a luz e, por tanto do coñecemento racional e da harmonía.
Colaboraron en edicións anteriores:
2011. Entre mares I
Fundación Laxeiro: Pepe Beas (Castellón)
Collblanc: Mar Vicente (Lugo)
2012. Entre mares II
Fundación Laxeiro: Eduardo Alonso (Valladolid, afincado en Valencia)
Collblanc: Din Matamoro (Vigo)
2013. Entre mares III
Fundación Laxeiro: Juan Ortí (Valencia)
Collblanc: Tono Carbajo (Vigo)
